Staonekadur

Er yezhoniezh e vez implijet an termen staonekadur (saoz.: palatalization) war dachenn ar fonetik hag ar fonologiezh evit komz eus daou darvoud disheñvel:

• ar fed ma c'hell bezañ kemmet distagadur kensonennoù zo diwar levezon ur vogalenn a-raok pe an hantervogalenn [j] (skrivet <y> e brezhoneg);

• un seurt doare distagañ a eil renk ma sav korf an teod war-du ar staon keit ha ma vez distaget gant ul lec'h distagañ pennañ all, treuzskrivet [ʲ] hervez reolennoù al lizherenneg fonetikel etrebroadel, da skouer [tʲ]. Betek 1989 e veze treuzskrivet kensonennoù staonekaet resis 'zo dre ouzhpenn ur c'hrogig bihan ouzh troad un arouezenn all, da skouer [ʆ] e lec'h [ʃʲ] ha [ʓ] e lec'h [ʒʲ].

Daoust ha ma ne rank ket bezañ liammet an daou darvoud disheñvel-se, da lâret eo e kaver kensonennoù staonekaet hep ma vefe tost oute ur vogalenn a-raok, met liammet e c'hellont bezañ ivez an eil ouzh egile, da lâret eo e c'hell ur gensonenn staonekaet dont diwar ar fed m'emañ tost ar gensonenn-se ouzh ur vogalenn a-raok.

Bez' e c'hell ur gensonenn staonekaet talvezout da fonemenn dre diorroadur ur yezh a-hed an amzer, da skouer ar gêrioù [ʃ] shirt ("roched") kv. [k] skirt ("brozh") e saozneg diorroet o-daou diwar an hen norseg skyrta pe talvezout a c'hell ivez da alofonenn ur gensonenn all, da skouer ar fed ma vet distaget [ʧ] ar gensonenn /k/ dirak ar vogalenn [i] pe [e] e rannyezhoù brezhonek 'zo komzet e Bro-Wened.

Ul levezon bras en doa bet ar staonekadur war an doare m'eo aet war diorren meur a yezh dre ar bed, da skouer ar yezhoù ouralek, romanek hag ar yezhoù slavek hag ivez ar sinaeg ar c'horeaneg, ar japaneg hag ar yezhoù indezek.